Xoşbəxt o müəllimdir ki, onu əbədiyyət bəxş etmiş kamil insan olaraq xatırlasınlar

 Aynur ZAMANOVA,

 129 №-li Məktəbin informatika müəllimi 

İsgəndərdən soruşurlar: “Atanı çox sevirsən, yoxsa müəllimini?” Cavab verir: “Müəllimimi. Atam məni fani dünyaya gətirmişdir, müəllimim isə mənə əbədiyyət bəxş etmişdir”.

Coxlarının ilk müəllimi ata və anası olmuşdur. Dilimizi onların dili ilə açmışıq, dunyaya göz açdığımızda onların gözü ilə baxmışıq. İlk dəfə yaxşı nədir, pis nədir kəlmələrini də onlar bizə öyrədiblər. Daha sonra bağçada tərbiyəçilərimiz, bundan sonra isə orta məktəb müəllimlərimiz, ali məkrtəb müəlimlərimiz həyatımızda dərin izlər buraxır. Xoşbəxt o müəllimdir ki, onu əbədiyyət bəxş etmiş kamil insan olaraq xatırlasınlar.

Kimdir müəllim? Müəllim - anadan olandan ölənə qədər, bütün həyatı boyu dünyanı rəngbərəng edən, onu istiqamətləndirməyə çalışan, doğru yol göstərəndir; millətinə həyat yolunda rəhbərlik edən, əxlaqını və xarakterini inkişaf etdirən və ona əbədiyyət şüurunu aşılayan, yer üzündə mələk xislətini özündə cəmləşdirən bir varlıqdır. Onun sehrli əllərində ən dəyərsiz şeylər belə, tayı-bərabəri olmayan ləl-cəvahirata çevrilər. Qısa bir zamanda, qarşısına aldığı yüzlərcə insana hisslərini aşılamaq müəllimdən başqa heç kimə qismət olmamışdır. Müəllim - əsrlərdir insanların həyatını yönləndirən, rəngarəng edən və həyatımızın ayrılmaz bir hissəsidir. Müəllim canlı varlıqdır, ancaq digər varlıqlardan fərqli vəzifə daşıyır. Müəllim - cəmiyyətə şəxsiyyət yetişdirir. Müəllim eyni zamanda bioloji, mədəni, əxlaqi, sosial, dərrakəli, hissiyyatlı, fiziki, ruhi gücə sahib varlıqdır.

Müəllim sinifdə yalnız tədris etdiyi fənni mənimsətməklə işini bitmiş hesab etməməlidir. İşıq sürətilə dəyişən həyatımızda ən cox ehtiyacımız olan şey sevgidir. Sinfə daxil olan müəllim ozü ilə bərabər əxlaqını, mədəniyyətini, dəyərlərini gətirir. Bu dəyərləri sinifdə qoyub çıxır. Sinfə özümüzlə gətirdiyimiz bu dəyərlər zamanla cəmiyyətdə özümüzə də qayıdır. Demək ki, cəmiyyətdə baş verən istənilən hadisələrdə bizim də əməyimiz var. Problemli situasiyaları izlədikcə belə qənaətə gəlmək olur ki, orta məktəblərdə - insan həyatının 11 illik omrünün keçdiyi bir məkanda sevgi oyrədilmir. Sevib dəyər verməyi bacarmalıdır ki, uşaq mükəmməl şəxsiyyət olsun. Təhsil mütləq mənəvi tərbiyəyə əsaslanmalıdır. Mənəvi tərbiyəyə əsaslanmayan təhsil, vəhşiləşmənin qarşısını ala bilməz. O vəhşiləşmənin ki, hər gün xəbərlərdə kriminal hadisələri izləyirik və çox təəccüblənirik: niyə cavanlaşma gedir cinayət hadisələrində? Demək ki, bilik verib kifayətlənmişik, amma sevgini öyrədə bilməmişik. Bizim borcumuz vətəndaş yetişdirməkdir. Elə bir vətəndaş ki, vətənin daşı olsun! 20% torpağı işğal altında olan, Xocalı kimi üzqarası faciəsi olan, 1 milyondan çox öz vətənində qaçqın-köçkünü olan, hər gün şəhid verən, gözü yaşlı anası olan xalqın müəlliminin yarımçıq insan yetişdirməyə ixtiyarı yoxdur! Müəllim heç bir zaman unutmamalıdır ki, həyatın iki üzü var. Şagirdlərinə həyatın özünü öyrətməlidir ki, verdiyi təhsildən gələcəkdə həyatda səmərəli istifadə edə bilsinlər. Riyaziyyatı öyrədən müəllim triqonometriyanı bilmir deyə şagirdin üstündən bir xətt çəkməsin! Yaxşı riyaziyyatçı şagirdini, içində idmançı rəqabəti qədər güclü yetişdirməlidir ki, o da riyaziyyatı sevsin və müəllimi kimi olmaq istəsin. Bu məqamda bir hekayəni sizinlə paylaşmaq istərdim.

Qəsəbənin müəllimi bir gün qayıqla gəzməyə çıxır. Qayığın yelkəninin altında heç bir iş görmədən oturan müəllim qayıq sahibindən soruşur:

-         Bu gün hava necə olcaq?

Qayıq sahibi küləyin istiqamətini yoxlayır, günəşə baxır və üzünü turşudaraq cavab verir:

-         Məndən soruşarsansa, bu gün olacaq qasırğalı.

Bu cavab qarşısında təəccüblənən müəllim üzünün ifadəsini dəyişərək tənqidedici tərzdə, a kişi, sən qrammatika bilmirsən? “Bu gün olacaq qasırğalı” deməzlər. “ Bu gün hava qasırğalı olacaq” deyərlər”, - deyir.

Qayıq sahibi buna cavab olaraq çiynini çəkir: “Nə üçün qrammatika öyrənməliyəm ki?” Müəllim bu cavab qarşısında təəccüblənərək deyir:

-         Qrammatika bilməməyin həyatının bir qismini boşa keçirdiyini göstərir.

Bu danışıqlar davam edərkən qayıq sahibinin təxmini üzrə göydə qara buludlar meydana gəlir və qüvvətli bir külək dalğaları qamçılayaraq qayığı bir qoz qabığı kimi yırğalamağa başlayır. Böyük dalğalar qayığı su ilə doldurur. Qayıq sahibi müəllimdən soruşur ki, üzməyi bacarırsan? Müəllim də cavabında, yox, üzməyi öyrənmək nəyimə lazımdır ki?! - deyir. Bu cavabı eşidən kimi sevincdən kefi kökələn qayıq sahibi cavab verir:

-         Onda, müəllim, sənin bütün həyatın boşa gedib, çünki qayıq hər an bata bilər.

Mən 129 №-li tam orta məktəbin informatika müəllimiyəm. Bu məktəbin məzunuyam. 7 yaşımdan bu məktəbdəyəm. Uşaqlığım, gəncliyim bu məktəbin divarları arasında keçib. Həm peşəmi, həm də işlədiyim doğma məktəbimi çox sevirəm. Şagirdlərimlə nəfəs alıram. Onları doğma balam bilirəm. Hər zaman da dərsimi sevgimlə keçdim, fənnimi sevdirdim, dərsimi sevdirdim, həyatın bir hissəsi olduğunu göstərdim. Bir misal deyim sizlərə. 5–ci sinifdə alqoritm mövzusunu keçdim, daha sonra uşaqlara tapşırıq verdim. Hərə bir gül suya qoysun, evdə kök atması üçün. Pəncərədə olan dibçəkdəki güldən bir kiçik budaq kəsdim və elan etdim ki, mən də evə aparıb bu gülü suya qoyacam. Kök atan zaman sizinlə birlikdə sinifdə gülün əkilməsi alqoritmini icra edəcəm. Gözlədiyimiz gün gəldi. Biz uşaqlarla birlikdə bu alqoritmi icra etdik. Hərəmiz bir gül əkdik. Hərəmiz bir həyat verdik canlıya. Uşaqlar dibçəklərə adlarını yazdılar. Bu güllər sinfimizi bəzəyəcək. Alqoritmin nə olduğu bu uşaqların əbədi olaraq ağlında sevgi və həyat eşqi kimi qalacaq. Unudulmayacaq. Daha bir misal. Bu ilin əvvəlində vətənə sevgini göstərmək istədim. Bu layihəni dərs dediyim siniflərdə məhdudlaşdırmaq istəmədim. Məktəbimizin bütün şagirdlərinin bu layihədə iştirakını təmin etdim. Layihə “Tanıyaq və tanıdaq” adlanırdı. 6-11-ci siniflər arasında keçirildi. 6-cı siniflərə Azərbaycanın bölgələri, 7-cilərə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri, 8-cilərə yazıçı və şairlərimiz, 9-culara türkdilli xalqlar, 10-culara işğal altında olan rayonlarımız, 11-cilərə isə işğal altında olan ən böyük şəhərlərimiz haqqında məlumatlar toplamaq, prezentasiyalar, albomlar, stendlər, səhnəciklər və s. hazırlamaq tapşırıldı. Uşaqlar özləri hazırladıqları tədbiri nümayiş etdirərək həm öyrənirlər, həm də başqalarına öyrədirlər. Tanıyıb-tanıdırlar. Layihə baş tutdu. Uşaqlar Azərbaycanı bir daha virtual səyahət etdilər, o yerlərdən çıxmış şəxsiyyətləri tanıdılar, Rəşid Behbudovu, Leyla Bədirbəylini, Üzeyir Hacıbəylini bir daha tanıdılar, Bəxtiyar Vahabzadəni yad etdilər, yazıçı Anarı xatırladılar, türkdilli xalqları, onların tarix və mədəniyyətini, incəsənətini göstərdilər, geyim və musiqilərini tanıtdılar və nəhayət sərhədyanı rayonlarımızda nələr baş verir, kimlər var orada, düşmən əlində olan nazəndə Şuşamızın, bağrı qan Xocalımızın tarixi, gözəlliyi, sızıltısı, iniltisi göstərildi uşaqlarımızın dili ilə, sevgisi və ruhu ilə. Bu uşaqlar vətəni belə sevdi, belə də ona xidmət edəcək - fəxrlə, qürurla!

Uşaqlar parlaq və qiymətli mirvaridir

Uşaq ailədən çıxıb məktəbə gəlir. Evdən məktəbə gedərkən də, məktəbdən evə qayıdarkən də küçədən keçir. Bax o küçə cəmiyyətdir. Cəmiyyətin sağlam və ya xəstə olmasında həm ailə, həm də məktəb məsuliyyət daşıyır. Ailədən küçəyə çıxan uşaq say etibarı ilə ən çoxu orta hesabla 3 nəfər ola bilər. Amma məktəbdən küçəyə çıxanların sayı 500-1000-2000, bəzən də 4000 ola bilir. Demək ki, məktəbin cəmiyyət qarşısında vəzifəsi daha məsuliyyətlidir. Bir pinəçi pis başmaq tikərsə, uzaqbaşı 500 adam narahat, yöndəmsiz ayaqqabı geyinər. Amma müəllimi pis olan xalqın balalarını cəmiyyətmizdə hansı acınacaqlı həyat gözləyir?! Heç bunu düşündünüzmü?! Uşaqlar inci bir mirvaridir ki, onun dəyərini bilin, dəyər verin, sevin, sevin ki, sevməyi oyrənsinlər. Uşaqlar parlaq və qiymətli mirvaridir. Heç bir yerdə, heç bir okeanda onlar kimi gözəl bir mirvari yoxdur. Müəllim onu dənizdəki qum kimi görməsin. Diqqətlə fikir versək, heyran olacağımız gözəlliklər görərik. Onlar birlikdə gözəl bir boyunbağı olub bizə bəzək, yaraşıq verər.

Yaşadığımız problemlərdən biri də, məktəblərdə valideynlərin kurikulum haqqında məlumatsızlığıdır

Yaşadığımız problemlərdən biri də, məktəblərdə valideynlərin kurikulum haqqında məlumatsızlığıdır. Onların müasir interaktiv təlimdən xəbərsiz olmaları, məktəbdə müəllimlərin işini axsadır. Valideynlərin çoxu 90-cı illərin məzunlarıdır. Müasir uşaqların təlim-tərbiyəsində yaranan çətinlikləri təkbaşına həll edə bilmirlər. Çünki məlumatsızdırlar. Müəllim-şagird-valideyn - bu 3-lük bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmalıdır. Problemin həlli yolunu valideynlərlə təlim keçirilməsində gördüm. Fikrimi məktəbimizin direktoru Samir müəllimə bildirdim. O, da təşəbbüsümü bəyəndi. Beləliklə, ibtidai siniflərdə 1-4-cü sinif valideynlərinə kurikulumun fəlsəfəsini göstərmək məqsədilə, müasir interaktiv metod nədir, kurikulum islahatını zəruri edən səbəblər haqqında, Azərbaycanda təhsil sahəsində həyata keçirilən islahatlar haqqında, təhsil sahəsində dövlət standartları, Təhsil-Keyfiyyət-Siyasət, təhsilin nəticəyönümlü idarəedilməsi haqqında, qiymətləndirmə -  məktəbdaxili-ölkədaxili-beynəlxalq qiymətləndirmə proqramları haqqında, diaqnostik qiymətləndirmə, formativ qiymətləndirmə, kiçik summativ qiymətləndirmə, böyük summativ qiymətləndirmə nədir - bunları izah etdim. Prezentasiya hazırladım və məktəbimizin direktoru S.Mehdizadə ilə birlikdə 2 ay olmaqla hər həftənin 6-cı günü 2-3 saat akt zalında valideynlər üçün təmənnasız olaraq təlimlər keçdim. Təlimlər interaktiv keçirilirdi. Müəllimlər də iştirak edirdi. Valideynlərin bütün suallarına cavab verilirdi. Təlimlərə informatika fənni üzrə Nizami rayon metodisti, “Dünya” məktəbinin müəllimi Vəfa Vəliyeva da dəvətli olaraq qatıldı və valideynlərin çoxsaylı suallarına cavablar verildi. Bu təlimlərdən sonra şagirdlərimizdə effektiv nəticələr əldə etdik. Həm təhsildə, həm də tərbiyədə. Bu təlimlər davamlı olacaq. Zamanla düşünürəm ki, işimizin ayrılmaz bir hissəsinə çevriləcək. Çünki biliyi olub onu işlətməyən, yeri şumlayıb dən səpməyən adama bənzəyər.

İnsanın ruhu da onun bədəni kimidir - bir gün qidasız yaşaya bilməz. Müəllimlik – ruhumun qidasıdır.