Dəryadan bir damla

 İyunun 4-də Şirvan şəhərindəki Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Nofəl Quliyev adına 9 nömrəli tam orta məktəbdə bu təhsil ocağına 34 il rəhbərlik etmiş mərhum Xavər xanım Sayılovayanın həyat və pedaqoji fəaliyyətinə  həsr olunmuş “Ruhunun əbədi məskəni məktəb” kitabının təqdimatı və mərhumun anım mərasimi keçirildi. Azərbaycan Təhsil Şurası İdarə Heyətinin qərarı ilə çap olunan kitabın ideya müəllifi və redaktoru pedaqoji elmlər doktoru, professor, Rusiya Pedaqoji və Sosial Elmlər Akademiyasının akademiki Əjdər Ağayev, tərtibçi “Təhsil və zaman” qəzetinin redaktoru, yazıçı-publisist Böyükağa Mikayıllıdır. Tədbirdə Azərbaycan Təhsil Şurasının sədri, professor Əjdər Ağayev, mərhum Xavər Sayılovanın qardaşı, veteran sovet-partiya işçısi, yazıçı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Sahib Sayılov, bacısı, veteran müəllim Zəkiyyə Sayılova, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ülviyyə İbrahimova, Xavər Sayılovanın digər ailə üzvləri, 9 nömrəli tam orta məktəbin, eləcə də Şirvan şəhərinin digər məktəblərinin pedaqoji kollektivlərinin üzvləri, Xavər Sayılovanın vaxtilə dərs dedyi şagirdləri, onunla çiyin-çiyinə çalışmış müəllim yoldaşları iştirak edirdilər.

Tədbiri giriş sözü ilə açan professor Əjdər Ağayev söylədi ki, həyatını gənc nəslin təlimi və tərbiyəsinə, xeyirxahlığa, humanizmə həsr edənlər, ədaləti, sağlam əqidəni, vətənə xidməti, ləyaqəti, insanlara faydalılığı uca tutanlar dünyalarını dəyşib əbədiyyətə qovuşsalarda mənəvi cəhətdən ölmürlər, qəlblərdə əbədi yaşamaq hüququ qazanırlar. Xavər Sayılova da belə insanlardan olub. Xavər xanımın dünyasını dəyişməsindən bir ildən artıq vaxt ötür. Amma biz, onu tanıyan yüzlərlə insan onun aramızda olmadağını hiss etmirik. Sanki hər gün onunla həmsöhbət olur, bu istedadlı müəllimin, məktəb rəhbərinin iş üslubundan, direktorluq fəaliyyətindən, ziyalılığından, mədəniyyətindən, insanpərvərliyindən söhbət açırıq. Əjdər Ağayev Xavər Sayılova ilə tanışlığının tarixindən bəhs etdi. Qeyd etdi ki, Xavər xanımı hələ Lənkəran Pedaqoji Texnikumunda oxuduğu illərdən tanıyıb. Həmin illərdə Salyan rayonundakı Çuxanlı kənd orta məktəbində dərs hissə müdiri və dil-ədəbiyat müəllim işlədiyini deyən Ə.Ağayev Xavər xanımın pedaqoji təcrübə keçmək üçün həmin məktəbə gəldiyini, təcrübə dövrünü uğurla başa vurduğunu söylədi.

Əjdər Ağayev söylədi ki. Xavər Sayılova özünün yüksək insani və peşəkarlıq məziyyətləri ilə yalnız Şirvanda deyil, respublikada tanınıb sevilirdi. Ona həm öz işinin mahir bilicisi olan məktəb rəhbəri kimi, həm də fəal ictimaiyyətçi kimi ehtiram olunurdu. Təsadüfü deyil ki, ölkə başçısı cənab İlham Əliyev Şirvanda səfərdə olarkən şəhərin baş planının ona təqdim olunması məhz Xavər Sayılovaya həvalə edilmişdi. Şirvan şəhər bələdiyyəsinin üzvü, Respublika Qadınlar Cəmiyyətinin Şirvan şəhər təşkilatının sədri kimi apardığı ictimai işlərdə qadın hüquqlarının müdafiəçisi kimi çıxış edir, əməlləri ilə insanların qəlbində xeyirxahlıq mücəssəməsi kimi yüksəlirdi.

Ə.Ağayev söylədi ki, Xavər Sayılovanın Azərbaycan Televiziyası ilə çıxışları, mətbuatda dərc olunan elmi-metodiki, pedaqoji aspektli yazıları dinləyicilər və oxucular tərəfindən maraqla qarşılanırdı. Haqqında hazırladığımız “Ruhunun əbədi məskəni məktəb” kitabında da həmin yazıların, müsahibələrin yer aldığını deyən Ə.Ağayev bu yazıların hər birinin dərin məna ifadə etdiyini diqqətə çatdırdı. Əjdər Ağayev onu da vurğuladı ki, Xavər Sayılovanın Şirvan şəhərindəki 9 nömrəli tam orta məktəbə rəhbərliyi dövründə bu təhsil ocağı respublikanın ən yaxşı məktəbləri sırasına çıxdı. Bu məktəbin yetirmələri ölkəmizin nüfuzlu ali təhsil ocaqlarına qəbul oldular. Məktəbdə təlim-tərbiyə işinin səviyyəsi müasir tələblər səviyyəsində qurulmaqla, ölkədə həyata keçirilən təhsil islahatlarının tələblərinə uyğunlaşdırıldı. Bütün bunlar Xavər Sayılovanın istedadı və gərgin əməyi sayəsində mümkün oldu.

Əjdər Ağayev söylədi ki, Xavər xanım direktorluq fəaliyyətinin son illərində çoxlu qayğılarla üzləşsə də təmkinini, səbrini pozmur, öz iş prinspinə sadiq qalaraq fəaliyyətini davam etdirirdi.

O, vurğuladı ki, Xavər xanım haqqında hazırlanan bu kitab “Dəryadan bir damla”dır. Bu kitab Xavər xanımın dünyadan köçməsinin bir illik anımı münasibətilə hazırlanıb. Burada Xavər xanım haqqında toplanan məqalələr, esselər, yazılan xatirlər, onun öz məqalələri, müsahibələri Xavər xanımın portretini görməyə imkan yaradır. Bu kitab Xavər xanımı sevənlərə dəyərli bir hədiyyədir.

Əjdər Ağayev kitabın hazırlanmasında göstərdikləri köməyə görə Zəkiyyə Sayılovaya, Təhsil Şurası İdarə Heyətinin üzvü, Şirvan şəhər 9 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi Sevinc Niftiyevaya, həmin məktəbin dil-ədəbiyyat müəllimi İradə Xəlilovaya minnətdarlığını bildirdi.   

Professor Əjdər Ağayevin çıxışının ardınca Xavər Sayılovanın ömür yolundan bəhs edən maraqlı foto-slaydlar nümayiş olundu. Xavər Sayılovanın ömür yolunun ayrı-ayrı məqamlarından bəhs edən fotolar nümayiş olunduqca, Xavər xanım qayğıkeş, mehriban ana, həyat dolu bir insan, yorulmaq bilməyən müəllim,  məktəb rəhbəri, ictimai xadim, yetirmələrinə həyat dərsi verən bir pedaqoq, sevimli bacı, həyat yoldaşı, dost kimi xarakterizə olunurdu.

Çıxış edən 9 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Respublikanın əməkdar müəllimi Əlizadə Hüseynov rəhbərlik etdiyi təhsil ocağının zəngin ənənələrindən, bu ənənələrin yaradılmasında Xavər Sayılovanın misilsiz rolundan bəhs etdi. Qeyd etdi ki, Xavər Sayılovanın 9 nömrəli tam orta məktəbə rəhbərliyi dövründə bu təhsil ocağının intibahının əsası qoyulub. Məktəb Şirvan təhsilində öz layiqli yerini tutub. Bu gün də bu ənənələr layiqincə davam etdirilir. Məktəbin nailiyyətləri ilbəil artır, yeni-yeni nailiyyətlər məktəbin yeni tarixini formalaşdırır. Əlizadə Hüseynov Respublika Təhsil Şurasının təhsildə öz sözünü demiş, böyük nailiyyətlərə imza atmış, ictimaiyyət tərəfindən sevilən Xavər Sayılova kimi müəllim, məktəb rəhbərinə kitab həsr etməsini təqdirəlayiq hal kimi dəyərləndirib bu kimi layihələrin gələcəkdə də davam etdirilməsinin gərəkli olduğunu dilə gətirdi.

Xavər Sayılovanın qardaşı, tarix üzrə fəsəfə doktoru Sahib Sayılov öncə kitabın ərsəyə gətirilməsinə görə Respublika Təhsil Şurasına, Şuranın sədri Əjdər Ağayevə minnətdarlığını bildirdi. Öncə Xavər xanımın böyüdüyü ailə mühitindən danışdı. Qeyd etdi ki, ataları Ağagül kişi, anaları Dilbər xanım təhsil almamaqlarına baxmayaraq övladlarının təhsil alması onların başlıca amalları olub. Xavər məhz bu amalın arxasınca gedərək əvvəlcə pedaqoji orta ixtisas, sonra isə ali təhsil aldı. Dil-ədəbiyyat müəllimi kimi pedaqoji fəaliyyətə başladı. O, əsl ziyalı, fədakar ana, tələbkar, istedadlı müəllim, məktəb rəhbəri idi. Sahib Sayılov qeyd etdi ki, “Ruhunun əbədi məskəni məktəb” kitabı məzmun etibarilə Xavər Sayılovanı həm bir şəxsiyyət, həm də nütəxəssis kimi xarakterizə edir. O, kitabda yer alan professor Əjdər Ağayevin ön sözündən, Böyükağa Mikayıllının “Həyat dolu bir insan”, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ülviyyə İbrahimovanın “Elegiya” məqalələrindən bəhs etdi. Söylədi ki, bu yazıları diqqətlə oxumaqla Xavər Sayılovanın necə bir insan, mütəxxəssis, ana, bir sözlə şəxsiyyət olduğunu görmək mümkündür. Sahib Sayılov onu da vurğuladı ki, Xavər Sayılovanın kitabda yer alan məqalələri, müsahibələri onun təhsil sahəsinə həm praktik müəllim, həm də məktəb rəhbəri kimi nə qədər dərindən bələd olduğunu sübuta yetirir. O, işlədiyi bütün dövrlərdə məktəbin, təhsilin aktual problemlərinə peşəkarcasına münasibət bildirir və problemlərin həlli yollarını göstərir, mütəxəssis kimi peşəkar şərhlər verirdi. Sahib Sayılov sonda Xavər Sayılovanın işıqlı xatirəsi həmişə bizimlə olacaqdır söylədi.

Uzun illər Xavər Sayılova ilə 9 nömrəli tam orta məktəbdə çalışmış, hazırda bu təhsil ocağının direktor müavini Mətanət Baxışova çıxışında Xavər Sayılovanı diqqətli, tapşırılan hər işin öhdəsindən layiqincə gəlməyi bacaran, eyni zamanda tələbkar bir məktəb rəhbəri kimi xarakterizə etdi.

9 nömrəli tam orta məktəbin həmkarlar təşkilatının sədri, dil-ədəbiyyat müəllimi İradə Xəlilova pedaqoji fəaliyyətə məhz bu təhsil ocağında, Xavər Sayılovanın rəhbərliyi ilə başlayıb. Xatirələrini dilə gətirən İradə Xəlilova söylədi ki, Xavər xanım pedaqoji fəliyyəti ərzində ona yaxın dost, mənəvi ana, dayaq, ürək dostu olub.

Yazıçı-publisist Hacı Zərifə Novruzova Xavər Sayılovanın milli-mənəvi dəyələrimizə, adət-ənənələrimizə  ehtiramından,  qadınların problemlərinə göstərdiyi diqqətdən bəhs etdi.  Söylədi ki, Xavər xanımı yaxşı tanımaq üçün ona bir neçə prizmadan baxmaq lazımdır: ən gözəl ağbirçək, həmkar, ana, övlad, qonşu, müəllim və nəhayət ziyalı kimi. Xavər Sayılova adı fəxrlə çəkilməyə layiq olan ziyalı idi. Təsəllimiz odur ki, Xavər xanımın əməlləri övladlarının, nəvələrinin ömründə yaşayır, davam edir.

Zəkiyyə Sayılovanın da çıxışı kövrək notlar üzərində quruldu. Söylədi ki, Xavər xanımın bütün həyatı doğmalarına, el-obasına, bir də hədsiz dərəcədə sevdiyi müəllinlik peşəsinə məhəbbət üzərində qurulmuşdu. Xavərin qəlbində hələ uşaqlıqdan müəllimlik peşəsinə sevgi oyanmış və o, qarşısına bu müqəddəs peşəyə yiyələnmək kimi çətin bir vəzifə qoymuşdur. Müəllim kimi sinfə daxil olanda onun sevincinin həddi-hüdudu olmazdı. Xavər xanımın ən ali məqsədi vətənin tarixini, ədəbiyyatını, milli-mənəvi dəyərlərini mükəmməl bilən vətəndaş hazırlamaq idi. O, bütün ömrünü bu yolda şam kimi əritdi. Həyatımızın müxtəlif sahələrində çalışan, öz sözünü demiş, ixtisasına mükəmməl yiyələnmiş, vətənpərvər hisslərə sahib  yüzlərlə yetirməsi Xavər xanımın bu arzusuna çatmasını sübut edir.

Şirvan şəhərindəki 16 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi Vüsalə Hüseynova müəllimlik peşəsini seçməsində, bu peşədə uğur qazanmasında Xavər xanımın müstəsna rolundan bəhs etdi. Xavər xanımın ona analıq qayğısından, mənəvi dəstəyindən, uğurlarına doğma adamı kimi sevinməsindən  danışdı.

Tədbirdə daha sonra çıxış edənlər – Vahib Sayılov, Vüqar Əliyev, Təranə Ağayeva, Kəmalə Əliyeva, Flora Əliyeva, Malik Aranlı, Əlvan Qənbərov, Dürsədəf  Babayeva, Hacı Əlvan Həşimov,  Gözəlağa Əliyev,  Mərcan Vəliyeva, Ulduzə Əliyeva başqaları Xavər Sayılovanın 9 nəmrəli tam orta məktəbdə yaratdığı təlim-tərbiyə sistemindən, Azərbaycan Müəllimlərinin, Azərbaycan Qadınlarının Qurultaylarındakı çıxışlarından, Şəhər bələdiyyəsinin üzvü, Qadınlar Şuraşı Şirvan şəhər şöbəsinin sədri kimi fəaliyyətindən, metodiki yazılarından, yetirmələrinin əldə etdiyi uğurlardan,  mübarizlik əzmindən, xeyirxahlığından, ailə dəyərlərinə ehtiramından bəhs etdilər. Təklif olundu ki, Şirvan şəhərinin ictimai həyatında, təhsilin inkişafındakı xidmətləri nəzərə alınaraq Xavər xanım Sayılovanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün Şirvan Şəhər İcra Hakimiyyəti qarşısında məsələ qaldırılsın.

Tədbirdən sonra Xavər xanımın məzarı ziyarət olundu, ruhuna dualar oxundu.  

“Təhsil və zaman”