Təhsil Şurası Məktəbəqədər Təhsil işçilərinin Birinci Respublika Forumunu keçirdi

"Təhsil Və Zaman" qəzeti, 10.11.2016.

Azərbaycan Təhsil Şurası oktyabrın 8-də Bakının Səbail rayonundakı 132-134 nömrəli Təhsil Kompleksində Məktəbəqədər Təhsil İşçilərinin Birinci Respublika Forumunu keçirdi. Forum “Məktəbəqədər təhsil müasirlik müstəvisində” mövzusuna həsr olunmuşdu. Forumda Azərbaycan Təhsil Şurasının sədri professor Əjdər Ağayev, Təhsil Nazirliyinin məktəbəqədər təhsil sektorunun müdiri Nərminə Alnağıyeva, Təhsil Şurası İdarə heyətinin üzvlərindən professorlar Mirzəli Murğuzov, Asəf Zamanov, Nazim Kazımov, əməkdar müəllimlər Aliyə Təhmasib, Həqiqə Məmmədova, “Təhsil və zaman” qəzetinin redaktoru Böyükağa Mikayıllı, Kəmalə Qədirova, Samir Mehdizadə, Sevinc Abbasova, “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin şöbə müdiri Yusif Əliyev, eləcə də respublikamızın ayrı-ayrı rayonlarından məktəbəqədər təhsil sahəsinin mütəxəssisləri, bu sahənin tədqiqatçıları iştirak edirdilər. 

Forumu giriş sözü ilə açan Təhsil Şurasının sədri professor Əjdər Ağayev Azərbaycanda məktəbəqədər təhsil sahəsinin inkişaf tarixindən, bu sahədə zaman-zaman həyata keçirilən inkişafyönümlü layihələrdən, həmçinin dünya təcrübəsindən bəhs etdi. Ə.Ağayev Azərbaycanda məktəbəqədər təhsil sisteminin yeniləşməsinə, burada fundamental işlərin görülməsinə zəruri ehtiyac olduğunu diqqətə çatdırdı. Qeyd etdi ki, uşağın inkişafı, təlimi, təhsili, tərbiyəsi işinin özülü məktəbəqədər təhsil müəssisələrində qoyulur. Təəssüf ki, ölkəmizdə uşaqların məktəbəqədər təhsil müəssisələri ilə əhatə olunması aşağı səviyyədədir. Buna baxmayaraq, səmərəli iş təcrübəsi olan məktəbəqədər təhsil müəssisələri və bu müəssisələrdə çalışan qabaqcıl mütəxəssislər vardır. Məktəbəqədər təhsil müəssisələri üçün tikilən yeni binalar, bu binaların müasir texnologiyalarla təchiz olunması gələcəkdə bu sahədə nailiyyətlərin əldə olunacağından soraq verir. Qabaqcıl təcrübəni ümumiləşdirmək, yaymaq, mövcud problemləri müzakirə etmək və aradan qaldırmaq yollarını müəyyənləşdirmək üçün məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışanların toplantısını keçirməyə ehtiyac vardır. Bu ehtiyacı və mütəxəssislərin arzusunu nəzərə alaraq Təhsil Şurası Məktəbəqədər Təhsil İşçilərinin Birinci Respublika Forumunu keçirməyi nəzərdə tutmuşdur. Forumun məqsədi məktəbəqədər təhsil işçilərinin peşəkarlığının artırılmasında modernləşmədən istifadənin nümayişi və qabaqcıl təcrübənin təbliğidir.

Məktəbəqədər təhsil müasirlik müstəvisində

Təhsil nazirliyinin sektor müdiri Nərminə Alnağıyeva “Məktəbəqədər təhsil müasirlik müstəvisində” mövzusunda çıxış etdi. O, məktəbəqədər təhsil işçiləri üçün mühüm əhəmiyyətli hesab etdiyi bu foruma çıxışını ulu öndər Heydər Əliyevin sözləri ilə başladı: “Təhsil həyatımızın ən gərəkli, ən mühüm sahəsidir. O milli məqsədlər, milli mənafe əsasında qurulmalıdır.” Təhsilin ilk pilləsi olan məktəbəqədər təhsil ailənin, cəmiyyətin maraqlarına uyğun olaraq uşaqların ilkin yaş

dövründə intellektual, estetik, fiziki, psixi inkişafını, eləcə də istedad və qabiliyyətlərinin üzə çıxarılmasını, sağlamlıqlarının qorunmasını, təbiətə, ətraf mühitə münasibətlərinin formalaşmasını, nəhayət məktəbə hazırlanmasını təmin edir. Hazırda ölkə üzrə 1722 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir ki, 117239 uşaq bu müəssisələrə cəlb edilmişdir. Məktəbəqədər təhsilə bu yaşda olan uşaqların 14 faizi cəlb edilmişdir ki, bu əlbəttə kiçik rəqəmdir. Sevindirici haldır ki, son illər məktəbəqədər təhsil sahəsində genişmiqyaslı tədbirlər, proqramlar həyata keçirilməyə başlamışdır. Bakıda, eləcə də regionlarda yeni məktəbəqədər təhsil müəssisələri tikilmiş, əsaslı təmir olunmuş, bərpa-gücləndirilmə işləri aparılmışdır. Məktəbəqədər təhsil müəssisələri, eyni zamanda lazimi avadanlıqlarla da təchiz olunmuşdur. Cəmiyyətimizin müxtəlif sahələrinin inkişafına öz layiqli töhfəsini verən Heydər Əliyev Fondu təkcə məcburi köçkün ailələri üçün salınmış yaşayış məntəqələrində 50-dən artıq məktəbəqədər müəssisə tikib istifadəyə vermişdir. Məlum olduğu kimi 2014-cü ilin fevralında Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın iştirakı ilə Fondun Məktəbəqədər təhsilin inkişafı Proqramının təqdimatı keçirilmişdir. Bu proqram özündə Azərbaycanda məktəbəqədər təhsilin fundamental şəkildə inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur. 
Nərminə Alnağıyeva qeyd etdi ki, ölkəmizdə dövlət məktəbəqədər sektoru ilə yanaşı, özəl məktəbəqədər sektor da inkişaf edir. Qeyd etdi ki, əgər 2000-ci ildə ölkədə yalnız 3 özəl məktəbəqədər müəssisə var idisə, bu gün onların sayı 90-ı keçmişdir. 
Nərminə Alnağıyeva daha sonra məktəbəqədər təhsil sahəsində beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrdən də bəhs etdi. Eyni zamanda qeyd etdi ki, məktəbəqədər təhsil müəssisələri ilə təhsil nazirliyinin birbaşa əlaqəsi olmasa da, Təhsil nazirliyi orta məktəblərdə məktəbəhazırlıq qrupları təşkil etməklə məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin işinə öz dəstəyini vermişdir. Nərminə Alnağıyeva söylədi ki, məktəbəhazırlıq qrupları bu gün artıq çox geniş bir arealda fəaliyyət göstərməkdədir. Bu qrupların yaradılmasında əsas məqsəd məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə getməyən uşaqların məktəbə hazırlığını təmin etməkdir. Nərminə Alnağıyeva onu da vurğuladı ki, məktəbəhazırlıq qruplarında təlim keşəcək bütün müəllimlər üçün metodiki materallar hazırlanmışdır. O, təəssüf hissi ilə qeyd etdi ki, bəzi rayonlarda bu iş düzgün təşkil olunmamış, bu da öz növbəsində haqlı narazılığa səbəb olmuşdur. Beləki, məktəbəqədər təhsil müəssisələrində məktəbəhazırlıq qruplarına gedən uşaqların ümumtəhsil məktəblərində yaradılmış məktəbəhazırlıq qruplarına cəlb olunması prosesi getmişdir. Bu da uşaq bağçalarında uşaqların sayının azalmasına, qrupların bağlanmasına yol açmışdır ki, bunun da nəticə etibarilə gələcəkdə tərbiyəçilərin işsiz qalmasına yol aça biləcəyi labüddür. Bağçada olan uşaq elə bağçada da qalmalı, sadəcə məktəbəqədər müəssisəyə gedə bilməyən uşaqlar məktəbdə təşkil olunmuş məktəbəhazırlıq qruplarına gəlməlidirlər. Bəzən valideynlər arasında belə bir söz-söhbət dolaşır ki, məktəbdə təşkil olunan məktəbəhazırlıq qrupları bağçalardan daha keyfiyyətli təlim verir. Xeyir, bu, belə deyildir. Hər iki sahədə eyni proqramla işlənir. Eyni tələbkarlıq həyata keçirilir. Sadəcə olaraq məkan dəyişilir. 
Nərminə Alnağıyeva daha sonra məktəbəqədər təhsil sahəsində normativ hüquqi sənədlərin hazırlanması, dövlət standartlarının, məktəbəqədər təhsilə kurikulum sənədlərinin tətbiqi, eləcə də bütün bunların məktəbəqədər təhsil sahəsində çalışan əməkdaşlara çatdırılması, bu sahədə çalışanlar üçün təlimlərin keçirilməsi istiqamətində görülən işlərdən bəhs etdi. 
Nərminə Alnağıyeva onu da qeyd etdi ki, Təhsil Nazirliyinin işçi qrupunun da iştrakı ilə Məktəbəqədər Təhsil haqqında qanun layihəsi hazırlanmış və təsdiq üçün Milli Məclisə təqdim olunmuşdur. O, ümidvar olduğunu bildirdi ki, bu qanunun qəbulundan sonra bu sahədə daha dinamik inkişaf üçün şərait yaranacaqdır. 
O, eyni zamanda məktəbəqədər təhsil sahəsində mövcud olan problemlərdən də bəhs etdi. Söylədi ki, ölkə üzrə məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin sayı kifayət qədər deyil. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazası zəifdir. Məcburi köçkün ailələri bəzi müəssisələrdə hələ də yaşamaqdadır. Uşaqların məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə cəlbi faizi ölkə üzrə aşağıdır. Məktəbəqədər təhsil müəssiələrinin bir qismində müvafiq ixtisası olmayan kadrlar yerləşdirilib. Xüsusən kənd bağçalarında müxtəlif yaş səviyyələrində olan uşaqlar eyni qruplarda yerləşdirilirlər. Bütün bunlar əlbəttə ki, təlimin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərən amillərdəndir. 
O, ümidvar oludğunu bildirdi ki, ölkəmizdə məktəbəqədər təhsil prioritet sahə olaraq qalacaq, bu sahənin inkişafı istiqamətində görülən işlər öz bəhrəsini verəcəkdir.

Məktəbəqədər təhsilin aktual təlim modellərində oyun vasitəsilə öyrətmə

ADA Universitetinin dosenti Ülviyyə Mikayılova ”Məktəbəqədər təhsilin aktual təlim modellərində oyun vasitəsilə öyrətmə” mövzusunda çıxışında vurğuladı ki, 21-ci əsrdə kreativ və innovativ yanaşma olmadan heç bir millət inkişaf edə bilməz. Mövzunun adından da göründüyü kimi, Ülviyyə Mikayılova məruzəsində yalnız Azərbaycanda deyil, eləcə də Avropada aktual təlim modellərindən bəhs etdi. “Özünü idarə etmək nə deməkdir?”, “Biz nəyi bilirik?”, “Oyunların dəyəri və əhəmiyyəti”, “Məktəbəqədər təhsildə oyunların böhranı”, “Məktəbəqədər təhsildə oyun böhranı”, “Oyun qıtlığı nəyə gətirib çıxarır?”, “Avropadan üç model”, “Valdorf yanaşması”, “Valdorf modeli üzrə məşğələ”, “Valdorf modelində pedaqoqun rolu”, “Montessorinin təlimləndirici yanaşması”, “Montessori modeli üzrə məşğələlər”, “Montessori modelində pedaqoqun rolu”, “Recio Emiliya yanaşması”, “Recio Emiliya modeli”, “Recio Emiliya modelində pedaqoqun rolu”, “Uşaq bağçalarımıza oyunun qayıtmasının şərtləri”, “Məktəbəqədər kurikulumumuzda oyun”, “Təlimə hazır olmaq nə deməkdir?” kimi bölmələrə ayırdığı məruzəsində Ülviyyə Mikayılova mövzunu ən incə nüanslara qədər xarakterizə etməklə iştirakçıların diqqətini cəlb etdi. O, Azərbaycanın, eləcə də Avropanın məktəbəqədər təhsil sahəsində aktual təlim modellərini diqqətə çatdırmaqla, uşaqların tərbiyəsində bütün bunların əhəmiyyətli cəhətlərini meydana qoydu. Ülviyyə Mikayılova məktəbəqədər təhsil sistemində oyunları uşaqların inkişafında mühüm əhəmiyyətli faktor kimi vurğulamaqla qeyd etdi ki, tez-tez oynamaq imkanı olmayan uşaqlar əylənmək və özünü məşğul etmək bacarığı imkanından məhrum edilirlər. Onlar böyüklərin təlimatı olmadan bunu necə etmək lazım olduğunu bilmirlər. O, oyun qıtlığının gətirib çıxara biləcəyi problemlərdən də bəhs edərək söylədi ki, bu problemlər əsasən uşaqlarda normal inkişaf üçün problemlərin yaranmasından, uşağın inkişafı üçün kompleks problemlərə yol açılmasından, şəxsiyyətin formalaşmasının həlledici məqamlarının inkişafının deformasiyasından, idarə oluna bilməyən davranış təcavüzünün artmasından və s. dən ibarətdi.

Azərbaycanda məktəbəqədər təhsilin məzmunu və təşkili məsələləri

Təhsil Problemləri İnstitutunun şöbə müdiri, dosent Laləzar Cəfərova “Azərbaycanda məktəbəqədər təhsilin məzmunu və təşkili məsələləri” mövzusunda çıxış etdi. Söylədi ki, Təhsil Şurasının Məktəbəqədər Təhsil İşçilərinin Forumunu keçirməsi bu təşkilatın bu sahəyə diqqəti kimi dəyərləndirilə bilər. Məktəbəqədər təhsil dövründə məktəbəqədər yaşlı uşaqların ilkin həyati bacarıq və vərdişlərə yiyələnməsi bir vəzifə kimi qarşıya qoyulur, onlara gələcək həyat fəaliyyətində lazım olacaq bacarıq və vərdişlərin, qabiliyyətlərin aşılanması ön plana çəkilir. Bu dövrdə onların bir şəxsiyyət kimi formalaşmasının bünövrəsi qoyulur. Həmçinin Məktəbəqədər təhsil - ümumi mədəniyyətin formalaşmasına, fiziki, intellektual, mənəvi, estetik və şəxsi keyfiyyətlərin inkişafına, ilkin təlim fəaliyyətinin və məktəbəqədər yaşlı uşaqların sağlamlığının qorunması və möhkəmləndirilməsinə istiqamətlənib. Dövlətin Məktəbəqədər təhsil siyasətindən bəhs edən L.Cəfərova vurğuladı ki, Məktəbəqədər təhsil statusunun tərtibatı çətin yol keçib. Nəticə kimi məktəbəqədər yaşlı uşağın təhsil məkanı bu gün “pillə”, “təhsil səviyyəsi”, “təlim və tərbiyə prosesində uşaqların inkişafı” kimi anlayışlarla qeyd olunur. Məktəbəqədər təhsilin inkişaf tarixinin mərhələlərini tədqiq edərkən birmənalı şəkildə müəyyənləşdirmək olar ki, hər bir mərhələ müəyyən quruluş və məzmunla səciyyələnib: ötən əsrin 60-70-ci illəri-məktəbəqədər tərbiyə, (məktəbəqədər müəssisələrdə çalışan pedaqoji işçilərin tərbiyəçi adlanması buradan qalıb) 80-90-ci illərdə isə buna təlim anlayışı da əlavə edilib. “Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununda (2009) ilk dəfə 18-ci maddədə “məktəbəqədər təhsil” termini işlədilir və məktəbəqədər təhsil təhsilin ilkin pilləsi kimi müəyyənləşdirilir. Məktəbəqədər təhsil cəmiyyətdə dəyərli, sosial əhəmiyyət kəsb edən bir mərhələ kimi tanınmalı, məzmun isə uşaqların tam və hərtərəfli inkişaf tələbatlarını ödəmək üçün məktəbəqədər təhsilin xüsusi məqsəd və vəzifələrinə uyğun olmalıdır. 
Bu gün isə hələlik məktəbəqədər təhsilin imkanları, məqsədi və dövlət tələbləri, cəmiyyətin gözləntiləri, ailələrin tələbləri baxımından real vəziyyət arasında aşkar ziddiyyət var. 
Laləzar Cəfərova daha sonra məktəbəqədər təhsilin məqsədindən, məktəbəqədər təhsilin məzmununun yeniləşdirilməsindən, bu zaman təhsilin məzmunu və ictimai inkişafın məzmununun qarşılıqlı asılılığının nəzərə alınmalı olduğunun vacibliyindən bəhs etdi. Vurğuladı ki, Azərbaycanda Məktəbəqədər təhsil sisteminin modernləşdirilməsinə XX əsrin sonlarından başlanılsa da, məqsədyönlü şəkildə əsaslı dəyişikliyin aparılması XXI əsrdə davam etdirmişdir. Bu dəyişikliklərə ilk növbədə 12 aprel 2007-ci il tarixdə “Azərbaycan Respublikasında Məktəbəqədər təhsilin yeniləşdirilməsi Proqramının (2007-2010)” təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncam (2089 nömrəli) imzalamasından sonra başlanılmışdır. Bu da öz növbəsində bu sistemdə fundamental xarakterli işlərin əsasını qoymuşdur.

Stress və narahatlığın idarə olunması

Psixoloq Aysel Həsənova “Stress və narahatlığın idarə olunması” mövzusunda çıxış etdi. Müasir dövrdə informasiya bolluğu, maddi və mənəvi problemlər insanlarda müxtəlif narahatlıqlar və stres yaradır. Bəs bunların öhdəsindən necə gəlmək olar? Aysel Həsənova çıxışında irəli sürdüyü tövsiyələri öz gündəlik həyatında tətbiq etdiyi və faydasını hiss etdiyi nümunələr kimi diqqətə çatdırdı. Auditoriya qarşısında nümayiş etdirdiyi müxtəlif əl hərəkətləri ilə stresin və narahatlığın aradan qaldırılmasının mümkün olduğunu söylədi. 
Aysel Həsənova söylədi ki, məktəbəqədər təhsil müəssisəsinə gələn istənilən uşaq anasından ayrılmağın stresini yaşayır. Bəzi uşaqlar bağçaya xoşluqla, bəziləri isə ağlayaraq gəlirlər. Ağlayaraq gələn uşaqlar analarından ayrılmaq istəməyən uşaqlardır. Valideynlər bilməlidirlər ki, uşağı bağçaya təhvil verib dərhal da getmək olmaz. Bağçaya gələn uşaqda anasını itirəcək deyə böyük qorxu yaranır. Bu qorxu böyük stresdir. Valideyn uşağa evdə bağçanın nə olduğunu aşılamalıdır. Uşaqda bağça haqqında təsəvvür formalaşdırmalıdır. 
Aysel Həsənova söylədi ki, bəzən diaqnozun düzgün qoyulmaması səbəbindən aqressiv, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar bağçaya gətirilir. Bu da bağçada müəyyən problemlərin yaranmasına yol açır. Aysel Həsənova belə uşaqlara xüsusi yanaşmaların, metodların mövcud olduğunu diqqətə çatdırdı və həmin metodlar barəsində məlumat verdi, onların uşaqların təlim-tərbiyəsindəki əhəmiyyətini xarakterizə etdi. Müəllim özü necədirsə, onun qrupu da həmin əhvalda olur. Aysel Həsənovanın sözlərinə görə, müasir dövrümüzdə interaktiv uşaqlar çoxdur, amma qapalı uşaqlar daha çoxdur. Odur ki, müəllimlər bu uşaqlara yanaşma texnologiyalarını mənimsəməli və onlarla işləyərkən diqqətli olmalıdırlar. Müəllim bərkdən danışırsa, o qrupda səs-küy olacaq. Müəllim asta danışacaqsa, o qrupda uşaqlar yatacaqlar. 
Aysel Həsənovanın məruzəsinin maraqlı tərəflərindən biri də stress yaşayan, narahatlıq keçirən müəllimin bu vəziyyətdən çıxması üçün verdiyi tövsiyələr oldu. Bu tövsiyələr auditoriya tərəfindən maraqla qarşılandı.

Məktəbəqədər təhsildə İKT-nin tətbiqi imkanları

“Smart Texnologies” şirkətinin direktoru Ülviyyə Əhmədova “Məktəbəqədər təhsildə İKT-nin tətbiqi imkanları” mövzusunda çıxış etdi. Söylədi ki, İKT məktəbəqədər təhsilin də həyatında mühüm amilə çevrilib. Biz elə etməliyik ki, İKT –nin uşaqların həyatında səmərəli rolunu təmin edək. O, DİQQƏTİ RƏHBƏRLİK ETDİYİ TƏŞKİLATIN HAZIRLADIĞI SLAYDLARA YÖNƏLTDİ. Qeyd etdi ki, bunlar interaktiv təhsil resurslarıdır. Bu vəsaitlərin yayılması çox faydalı olardı. Bu resurslar uşaqlar üçün tamam yaradıcı bir mühit yaradır. Uşağa imkan verir ki, izləməklə yanaşı bu tapşırıqları həm də icra edir. Psixoloqlar belə qənaətə gəliblər ki, uşağın görməsi ilə işləməsi eyni anda baş verirsə, daha səmərəli nəticə almaq mümkündür. Ülviyyə Əhmədovanın nümayiş etdirdiyi resurslar maraqla qarşılandı.

Dünyada nə qədər uşaq varsa, onlara bir o qədər də yanaşma var

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin kafedra müdiri Mirzəli Murğuzov Forumla bağlı təəssüratlarını bölüşdü. Diqqətə çatdırdı ki, Forum sözün həqiqi mənasında böyük maraqla davam edir. Körpələrlə işləmək çox maraqlı və çətindir. 21-ci əsrdə tərbiyə məsələləri çox aktuallaşb. Dünyada nə qədər uşaq varsa, onlara bir o qədər də yanaşma var. Və bu yanaşmaların hər birinin önündə sevgi dayanır. Uşağa sevginin olduğu yerdə yüksək bilikdən də danışmaq olar. Sistem nəzəriyyəsində göstərilir ki, hər şeyi başlanğıc həll edir. Məktəbəqədər təhsil də uşaq üçün həyatla, dünya ilə tanışlığın başlanğıcıdır. Siz də bu başlanğıcı qoyanlarsız. Uşaq qarşısındakının ona olan münasibətini çox gözəl anlayır. Sevinirəm ki, uşağa sevgi verməyi bacaran sizin kimi tərbiyəçilər var. Uşağın həssaslığı bizim həssaslığımızdan dəfələrlə artıqdır. Bunu sözgəlişi demirəm. Bu fikrin əsasında nanotexnologiya elmi dayanır. Hissəciklərin həssaslığı tamın həssaslığından dəfələrlə artıqdır.

Uşaqlarda yaradıcı təfəkkürü necə inkişaf etdirməli

UNİSEF-in eksperti Şərafət Şirinli “Uşaqlarda yaradıcı təfəkkürün inkişafı” mövzusunda məruzə etdi. O, məruzəsində ilkin olaraq söylədi ki, Azərbaycan uşaqları istedadlıdırlar. Amma biz valideynlər övladlarımızın tərbiyəsində bəzən yanlışlıqlara yol veririk. Emosional-psixoloji tərbiyəmiz düzgün qurulmur. Biz yerlərdə UNİSEF olaraq vəziyyəti öyrəndik. Çox yaxşı psixoloqlarımız və tərbiyəçilərimiz var. Qeyd etmək istərdim ki, uşaqların yaradıcı təfəkkürünün inkişaf etdirilməsi sahəsində problemlərimiz mövcuddur. Təxəyyül az və ya çox formada bütün uşaqlarda anadangəlmə var. Biz bu təxəyyülü inkişaf etdirməli və yaradıcı təfəkkürə gətirib çıxarmalıyıq. Sonra isə yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirməliyik. Bu isə, əlbəttə ki, müəllimin özünün yaradıcılıq imkanları ilə bağlıdır. Hesab edirəm ki, bağça və ibtidai sinif müəllimləri bu zaman valideynlərdən kömək istəməlidirlər. Valideyn görməlidir ki, müəllim və tərbiyəçi nə işlər görür. Bu tanışlıq onu evdə də bu işləri davam etdirməsinə yardımçı olmalıdır. 
Şərafət Şirinli – yaradıcı təfəkkürün inkişafına nə mane olur? – deyə auditoriyaya müraciət etdi. Belə qənaət əldə olundu ki, yaradıcı təfəkkürün inkişafına mane olan ən önəmli faktor sevginin olmamasıdır. Uşaq ana bətnində olan zaman və sonradan anadan və ətrafdakı insanlardan özünü sevməi öyrənir. Şərafət Şirinli uşağın ayrı-ayrı yaş səviyyələrində psixoloji, emosional, intellektual inkişafından, bu inkişafın onun şəxsiyyət kimi formalaşmasına təsir imkanlarından bəhs etməklə, müəllimin, tərbiyəçinin pedaqoji-psixoloji yanaşma metodologiyasından söhbət açmaqla, auditoriyada maraqlı diskussiv mühit yaratdı. Müəllim auditoriyaya nə qədər böyük sevgi verirsə, bir o qədər böyük sevgi ilə qarşılaşır. Uşaqla işləmək, əslində çox asandır. Çünki onların qəlbi kövrəkdir. Siz onlara sevgini verdiyiniz zaman onların yaradıcı təfəkkürü çiçəyə su veriləndə boy atdığı kimi inkişaf edəcəkdir. Əgər müəllim avtoritardırsa, yaradıcı təfəkkürdən söhbət belə gedə bilməz. Müəllim daim öz üzərində işləməli, elmini, biliyini artırmaqla yanaşı, onu şagirdlərinə sevgi ilə verəmyi də öyrənməlidir. Yalnız bundan sonra o, şagirdinin yaradıcı təfəkkürünün inkişafına stimul verə biləcək. Biz inkişaf etdikcə, bizim yanımızdakılar da inkişaf edəcək.

Bizə elə gəlir ki, bütün dünyanın uşaqları eynidir, amma belə deyil.
Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının baş rejissoru Qurban Məsimov “Kukla teatrı və uşaq” mövzusunda məruzəsində söylədi ki, aktyor da müəllim kimi, tamaşaçını, öz sənətini sevməlidir ki, onu böyük uğurla həyata keçirə bilsin. Uşaq qəlbi çox həssasdır. Ona qarşı səmimi olmadınsa, o bunu dərhal duyur. Əgər biz uşaqları hiss etmək, onların arzu və istəklərini anlamaq istəyiriksə, onları sevməliyik. Təəssüflər olsun ki, biz böyüdükcə, nə vaxtsa uşaq olduğumuzu unuduruq. Qurban Məsimov öz bağça müəllimindən bəhs edərək söylədi ki, bu günə qədər də onu xatırlayır və onun tövsiyyələri hər zaman qulaqlarında səslənir. 
Qurban Məsimov söylədi ki, bizə elə gəlir ki, bütün dünyanın uşaqları eynidir, amma belə deyil. Biz dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində tamaşalar verərkən bunu hiss edirik. Kukla teatrı həmişə olduğu kimi bu gün də uşaq üçün çox əhəmiyyətlidir. Uşağın estetik zövqünün, mənəvi dünyasının, dünyagörüşünün formalaşmasında Kukla teatrının rolunu danmaq olmaz. Biz görürük ki, uşağın birinci dəfə kukla teatrına gəlməsi ilə sonrakı gəlişlərinin arasında nə qədər böyük fərq var. Teatr uşağın şüuraltına ən yüksək mənəvi dəyərləri aşılamaqla, onun gələcəkdə şəxsiyyət kimi formalaşmasına yol açır. Bu gün dramaturji material həddindən artıq azdır. Uşaqlara təqdim etmək üçün nağılların sayı geniş deyil. Müasir uşaqlara elə nağıllar təqdim etməiyik ki, bu onun mənəvi dünyasını zənginləşdirsin. Ədəbiyyatımız yeni obrazlarla, yeni qəhrəmanlarla uşaqların görüşünə gəlməlidir. Uşaqlar davamlı cizgi filmlərinə böyük həvəslə baxırlar. Sonra da həmin qəhrəmanlara bənzəmək istəyirlər. Xarici, yad mədəniyyətin məhsulu olan bu cizgi filmləri uşaqları öz təsiri altına almağı bacarır. Və uşaqların bu sevgiləri gəlcəkdə heç də yaxşı nəticə vermir. Çünki onlar bizim mentalitetə yaddırlar. Son vaxtlar mütaliə sanki dəbdən düşüb. Gəlin uşaqlarımızı seriallara deyil, kitablara həvəsləndirək.

Cizgi filmləri və bədii personajların uşağın inkişafina təsiri
Animasiya studiyasının bədii rəhbəri, ssenarist, rejissor, əməkdar mədəniyyət işçisi Elçin Axundov "Cizgi filmləri və bədii personajların uşağın inkişafina təsiri" mövzusunda məruzə etdi. Söylədi ki, doğrudan da nağıl personajlarının yenilənməsinə ehtiyac duyulur. O, qeyd etdi ki, yaratdığı nağıl qəhrəmanları maketlərində bunları mütləq olaraq nəzərə alır. Bu, eyni zamanda animasiya filmlərində də nzərə alınmalıdır deyən Elçin Axundov 1968-ci ildə çəkilən Cırtdan animasiya filmi ilə sonralar çəkilən filmlərdə bu fərqin hiss olunduğunu diqqətə çatdırdı. 
Mənə elə gəlir ki, teleşirkətlərdə uşaq psixoloqları çalışmalıdır

Elçin Axundov da xarici cizgi filmlərinin uşaqlar üçün pis örnək olan məqamlarla dolu olduğunu diqqətə çatdırdı. Onlarda elə məqamlarla rastlaşmaq mümkündür ki, bu məqamlar uşaqların mənəvi inkişafında yanlışlıqlara gətirib çıxara bilər. Bəzi xarici cizgi filmlərində nalayiq sözlərin, səslərin eşidilməsi adi hala çevrilib. Mənə elə gəlir ki, bizim teleşirkətlərdə uşaq psixoloqları çalışmalıdır. Onlar baxmalıdırlar ki, Azərbaycanda hansı filmi göstərmək olar, hansını yox...Biz öz mentalitetimizə uyğun gənclik yetişdirməliyik. Biz uşaqlara elə obrazlar təqdim etməliyik ki, uşaq onlara inansın. Çox yaxşı olardı ki, Azərbaycan Təhsil Nazirliyi ilə Mədəniyyət nazirliyi uşaqların mənəvi tərbiyəsində birgə addımlar atsınlar, eyni məsuliyyəti daşısınlar. Bu gün bizə eyni zamanda istedadlı gənc animatorlar lazımdır. Biz az da çəkə bilərik. Amma əsas odur ki, keyfiyyətli filmlər çekək. Heç də bütün cizgi filmləri bütün yaş qrupları üçün müvafiq deyildir. 
Elçin Axundov qeyd etdi ki, bizə animasiya ilə bərabər, uşaqlar üçün yazılan ədəbiyyat da lazımdır. Təəssüflər olsun ki, biz bu cəhətdən kasıbıq. Elçin Axundovun hazırladığı film və cizgifilm personajlarının, uşaqlar üçün kitabların təqdimatı forum iştirakçılarının böyük marağına səbəb oldu. 
Elçin Axundovun çıxışına əlavə olaraq Laləzar Cəfərova vurğuladı ki, bu gün uşaqlarımızın öyrədici cizgi filmlərinə ehtiyac var. Həm də bu cizgi filmləri zaman-zaman yenilənməlidir. Uşaqlar bir şeyi təkrar-təkrar izlədikdə yorulurlar. Yeni mətnlər, ideyalar meydana qoyulmalıdır ki, bu, uşaqların tərbiyəsinə müsbət təsir göstərdin.

Yaxşi Müəllim öz davranışı və təfəkkürü ilə şagirdinə yaradıcı təfəkkür aşılayır

Veteran təhsil işçisi, əməkdar müəllim Həqiqə Məmmədova da Forumun yüksək səviyyədə təşkilindən məmnunluq ifadə etdi. Həqiqə Məmmədova yaxşı müəllimliyi, tərbiyəçiliyi xarakterizə edən məqamlardan bəhs etdi. Yaxşi Müəllim öz davranışı və təfəkkürü ilə şagirdinə yaradıcı təfəkkür aşılayır dedi.

Böyük bir tərkibdə məktəbəqədər təhsil işçilərini bir arada görmək çoxdankı arzumuz idi. Təhsil Şurasına minnətdarıq ki, bizim bir araya gəlməyimizə yardımçı oldu.

“Məktəbəqədər və ibtidai təhsil” jurnalının şöbə redaktoru Xalidə Həmidova “Uşaq şəxsiyyətinin formalaşmasında məktəbəqədər təhsil mütəxəssisinin təsir imkanları” mövzusunda məruzə etdi. O, söylədi ki, böyük bir tərkibdə məktəbəqədər təhsil işçilərini bir arada görmək çoxdankı arzumuz idi. Təhsil Şurasına minnətdarıq ki, bizim bir araya gəlməyimizə yardımçı oldu. 
Xalidə Həmidova məruzəsi çərçivəsində iştirakçılara bir inteqrativ dərs nümayiş etdirəcəyini diqqətə çatdırdı. İnteqrativ dərs nümunəsində müəllimin yaradıcı işləməsindən və bu yaradıcı dərsin hansı səmərəli nəticələrə gətirib çıxardığı əks olunurdu. Xalidə Həmidovanın auditoriyaya ünvanladığı çağırış maraqla qarşılandı. Bu çağırış hər bir valideynin övladına sevgi ilə yanaşması, ona ruhlandırıcı sözlər deməsi, onun potensialına inam ifadə etməsi ilə bağlı idi.

Forumun ənənə halında keçirilməsi çox yaşı olardı.

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin məktəbəqədər təhsil fakültəsinin dekanı, professor Şəhla Əliyeva çıxışında qeyd etdi ki, Təhsil Şurası Məktəbəqədər Təhsil İşçilərinin Birinci Forumunu keçirməklə ilkə imza atdı. Bununla yanaşı mövzuların rəngarəngliyi və aktuallığı da Foruma marağı artırırdı. Pedaqoqların, psixoloqların, rejissorların, animatorların bir araya gəlib rəngarəng mövzularda çıxışlar meydana qoymaları Forumun öyrədicilik mahiyyətini, məhsuldarlığını yüksəltmişdir. Şəhla Əliyeva qeyd etdi ki, bu Forumun ənənə halında keçirilməsi çox yaşı olardı. Forumda çox aktual məsələlər qaldırıldı və mütəxəssislər tərəfindən bu məsələlərə mükəmməl şərh verildi. Forumun ən müsbət cəhətlərindən biri də onun praktikliyi idi.

Qeyd edək ki, çıxışlar informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi şəraitində, əyanilik, təcrübənin praktik olaraq nümayişi fonunda aparıldı. Məktəbəqədər təhsil sahəsində dünya təcrübəsinin, eləcə də Azərbaycanda qabaqcıl iş təcrübəsinin nümayişi, bu sahədə yeni texnologiyaların tətbiqindən əldə olunan nəticələrin təhlili böyük maraq doğurdu. 
Forumun sonunda iştirakçılara sertifikatlar təqdim olundu

 Böyükağa MİKAYILLI